Sorularınız için: murat@murattasdelen.net
Murat Taşdelen
Mali Müşavir & Bağımsız Denetçi
Vergi Kapsamı ve Amaçları Nelerdir ?
Vergi sistemlerinin temel amacı kamu harcamalarını finanse etmektedir. Ancak bunun yanında vergi sistemleri, vergilerin sosyal ve iktisadi hayata önemli etkilerinin olduğu gerçeği dikkate alınarak, etkin bir maliye politikası aracı olarak da kullanılmaktadır. Mali, sosyal ve ekonomik nedenlerle, ülkenin sosyal refahını artırmak, ekonomik gelişmeyi teşvik etmek ya da üretim kapasitesini artırmak gibi nedenlerle, indirim, istisna, muafiyet gibi çeşitli tanımlamalar altında vergi gelirlerinden vazgeçilebiir.
Türk vergi sistemi de değişik amaçlarla birçok vergisel teşvik unsurunu barındırmaktadır. Gerek gelir vergisi ve kurumlar vergisi gibi doğrudan vergiler, gerekse KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergiler ve damga vergisi gibi işlem vergilerinde, muafiyet, istisna, düşük oranlı vergileme gibi vergisel teşvikler bulunmaktadır. Çoğu zaman vergisel teşvikler, yatırım teşviklerinde olduğu gibi, finansman desteği, arsa ve arazi temini, sosyal güvenlik primlerinde indirim gibi diğer enstrümanları da içerebilmektedir.
Vergi kanunları ve ilgili diğer mevzuatta yer alan vergisel teşvikler ve bunlarla ilgili diğer destek unsurları şirketler açısından çok önemli fırsatlar sunmaktadır. Gerek daha az vergi ödenmesi yoluyla, gerekse finansman desteği gibi destek unsurlarıyla şirketlerin maliyetleri azalmakta ve karlılığı artmaktadır.
- İşsizliği azaltmak,
- Ülkenin sosyal refahını artırmak,
- Ekonomik gelişmeyi teşvik etmek
Genç Girişimci Desteği Amaçları
Üretim kapasitesini artırmak gibi amaçlar doğrultusunda ekonomik büyüme ve kalkınmanın itici gücü, yenilik ve yaratıcılığın en önemli kaynaklarından biri olan genç girişimcilere kazanç istisnası getirilmiştir.
Yeni iş kuran gençlere, üç yıl boyunca elde ettikleri kazancın bir kısmını vergi dışı bırakmak ve bir yıl süreyle sigorta primlerinin Hazinece karşılanması suretiyle gençlerimizin girişimciliğe yönlendirilmesini desteklemek amacıyla getirilen vergi ve sigorta prim teşviki uygulamasından gençlerimiz nasıl yararlanabilir?
Öncelikle vergi teşviki kısmını ele alalım sonrasında ise BAĞKUR teşvikini inceleyelim.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20 nci maddesi ile 10.02.2016 tarihinden itibaren ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan genç girişimcilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri kazançlarından yıllık 75.000 TL’lik kısmı gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Vergi Teşvikinden Kimler Yararlanabilir?
Genç girişimcilerde kazanç istisnasından;
- Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan,
- Mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 29 yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişiler, yararlanabilir.
- Kazanç istisnasından yararlanan mükellefler, beyana tabi başka bir gelirinin (kira, menkul sermaye iradı, ücret, diğer kazanç ve iratlar) olması durumunda sadece ticari, zirai ve mesleki kazançları dolayısıyla istisnadan yararlanabileceklerdir.
- Teşvik kapsamındaki mükelleflerin, bir vergilendirme döneminde ticari, zirai veya mesleki faaliyetlerinden bir veya birkaçından kazanç elde etmeleri durumunda teşvik, beyan edilen bu gelirlerin toplamına uygulanır.
- Vergi teşviki, üç vergilendirme dönemi ile sınırlı olup önceki faaliyetine devam ederken yeni bir faaliyete başlanılması teşvik süresini uzatmayacaktır.
- Söz konusu teşvikten yararlananlar tarafından verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinin gelir bildirimi tablosuna o yıl elde ettikleri gelirden teşvik tutarı düşüldükten sonra kalan tutar gelir olarak yazılacaktır.
Vergi Teşvikinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
10.02.2016 tarihinden itibaren ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 29 yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, vergi teşvikinden yararlanabilmesi için aşağıdaki şartları taşıması gerekmektedir:
- İşe başlamanın yasal süresi içinde bildirilmiş olması.
- Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi.
- Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde işe başlama tarihi itibarıyla ortakların tamamının tüm şartları taşıması.
- Faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin (ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali hariç olmak üzere) eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması.
- Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması.
Vergi Teşviki Uygulamasında Özellikli Durumlar Nelerdir?
Genç girişimciler için getirilen teşvik uygulamasında özellik taşıyan bazı hususlar;
- Faaliyetin ortaklık olarak yürütülmesi.
Adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle faaliyette bulunan mükellefler, tüm ortakların ayrı ayrı istisna şartlarını taşımaları şartıyla vergi teşvikinden ayrı ayrı yararlanabilir.
- İşletmenin devralınması
Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, teşvikten yararlanılabilmesi için işletmenin ya da mesleki faaliyetin devralındığı kişinin eş veya üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısımlarından olmaması gerekmektedir.
Ölüm dolayısıyla eş ve çocuklar tarafından işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, ölen mükellefin teşvikten faydalanıp faydalanmadığına bakılmaksızın, devralan eş veya çocuklar istisnaya ilişkin şartların tamamını taşımaları kaydıyla, teşvikten üç vergilendirme dönemi boyunca yararlanabileceklerdir.
- Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması.
Mükelleflerin mevcut bir işletmeye, mesleki faaliyete veya ortaklığa sonradan ortak olmaları durumunda, diğer tüm şartları taşısalar dahi vergi teşvikinden yararlanmaları söz konusu olmayacaktır.
İşi Terk ya da İş Değişikliği Durumlarında Vergi Teşviki Uygulaması Nasıl Olacaktır?
Vergi teşvikinden yararlanan mükelleflerce daha sonra herhangi bir nedenle faaliyetin terk edilmesi durumunda, terk tarihine kadar elde edilen kazançlar dolayısıyla teşvikten yararlanılacaktır. Faaliyet terk edildikten sonra teşvik kapsamındaki söz konusu faaliyetlere tekrar başlanılması halinde ise adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunması şartı ihlal edilmiş sayılacağından bu teşvikten yararlanılamaz.
Teşvikten yararlananların, bu süre içerisinde faaliyetlerini ticari, zirai ya da mesleki faaliyet olarak değiştirmeleri veya faaliyet konusunda değişiklik yapmaları durumunda, yararlanılmayan süre kadar söz konusu teşvikten yararlanmaları mümkündür.
Genç Girişimlere Sağlanan SGK Prim Teşviki
Genç girişimcilere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81 inci maddesine eklenen hüküm ile sigorta prim teşviki uygulaması getirilmiştir. Bu kapsamda, 01.06.2018 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında ilk defa sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, tescil tarihinden itibaren bir yıl süreyle 5510 sayılı Kanun’un 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazinece karşılanacaktır. Prim teşviki tutarı aylık 882,65 TL yıllık ise 10.591,80 TL’dir.
Sigorta Prim Teşvikinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
Sigorta Prim Teşvikinden yararlanma şartları aşağıda belirtilmiştir:
- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20 nci maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanmak.
- Mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olmak.
- 01.06.2018 tarihinden itibaren ilk defa 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında sigortalı sayılan gerçek kişilerden olmak.
- Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi.
Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde, ortaklar arasında sadece en genç ortak sigorta prim teşvikinden faydalanabilecektir.
Prim teşvikinden faydalanabilmeleri için tüm ortakların ayrı ayrı teşvik şartlarını taşımaları gerekmektedir.
Ortaklardan herhangi birinin teşvik şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da sigorta prim teşvikinden yararlanamayacaktır.
Sigorta Prim Teşviki İçin Başvuru Nasıl ve Nereye Yapılacaktır?
Sigorta prim teşvikinden yararlanmak isteyen sigortalıların tescil işlemleri, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20 nci maddesi kapsamında bağlı bulundukları vergi dairesinden temin edecekleri “Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası” belgesi ile bağlı bulundukları sosyal güvenlik il/merkez müdürlüklerince yapılacaktır.
Teşvikten Yanlış veya Yersiz Yararlandığı Tespit Edilen Sigortalılara İlişkin Yapılacak İşlemler
Daha önce teşvikten yararlandığı halde sigortalılık bilgilerinde sonradan yapılan değişiklikler nedeniyle teşvikten yararlandığı dönemlerde teşvik uygulamasından yararlanamayacak duruma düştüğü anlaşılan sigortalının, yararlanmış olduğu teşvikler iptal edilerek prim ve prime ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı tahakkuk ettirilecektir.